संसारका लाखौँ मानिसहरु आफ्नो जीवन आफ्नो लागि मात्र बाच्छन तर केहीमानिस आफ्नो जीवनको सार्थक उद्देश्य नै अरुको स्याहार र उद्धारको लागि लिएका हुन्छन् । नवलपरासीको बर्दघाट नगरपालिका वडा नं. २ चिसापानी स्थित घर भएकि एक शाहसी महिला हुनु हुन्छ, जो हँसिलो मुहार, मिठो बोली, आकर्षक व्यक्तित्व राजनीतिमा प्रखर एक महिला नेत्री दया दर्लामी ।
उनै दलामीसँग नेपाली चेलीकालागि डोल्मा चौधरीले उहाँको संघर्षशील जीवनको कथा कोर्नु भएको छ ।
नवलपरासीको बर्दघाट वडा नं. २ निवासी दया दर्लामीको जन्म २०३६ साल मंसिर १० गते पाल्पा जिल्लाको साविक रुपसे गा.वि.स हाल माथागढ गाउँपालिका वडा नं. २ मा भएको हो । पिता चुडा बहादुर सारु मगर र आमा झुमादेवि सारु मगरको पाँच संन्तान मध्य तेस्रो संतानको रुपमा दर्लामी हुनुहुन्छ । उहाँका पिता नेपाल आर्मीमा हुनुहुन्थ्यो भने आमा समाज सेवि साथै एक उद्यमि जो आफ्नै उत्पादनमा घरमै मेसिन राखेर सुइटर बुन्ने काम गर्नु हुन्थ्यो । सामान्य परिवारमा जन्मिनु भएकी दर्लामीको बाल्यकाल पाल्पा रुप्से गाउँबाटै सुरु भएको हो ।
सानैदेखि चन्चल स्वभाव भएकी निडर, साहसी, खेलकुदमा रुचि राख्ने तथा गीत गाउन विशेष रुचि राख्नु हुन्थो । दर्लामीको पढाइ १ देखि ५ कक्षासम्म भक्तपुर पदम स्कुलबाट शुरु भएको थियो । पछि आफ्नै जन्म स्थान पाल्पामा दिव्य ज्योति माध्यमिक विद्यालयबाट कक्षा ६ देखि पढाई शुरु भयो ।
दर्लामी सानैदेखि सामाजिक कार्य गर्न मन पराउने गर्नु हुन्थ्यो । कक्षा ९ मै अध्ययनरत हुँदा त्यो बेला बहुदलीय शासन प्रणाली आउँदा उहाँ विद्यार्थी कालमै अखिल नेपाल राष्ट्रिय स्वतन्त्र विद्याथी संगठनमा आवद्धभई दर्लामी राजनीतिमा प्रवेश गर्नु भएको थियो ।
दर्लामीले आफूले विद्यार्थी संगठनमा आवद्ध भएर समाजसेवा शुरु गरेको र आफू १२ वर्ष कै उमेर देखि संगठनका विभिन्न गतिविधिमा क्रियाशिल भएको वताउनु हुन्छ । उहाँले आफ्नो गाउँ समाजका विभिन्न सामाजिक कामहरुमा सरिक हुँदै समाज सेवा गर्नु भएको थियो । उहाँ नेपाली भाषा र संस्कृतिको जगर्ने गर्ने साथै विभिन्न जातजातिको पहिचान र संस्कारलाई अघि वढाउनु पर्नेमा जोड दिंदै आउनु भएको छ । उहाँलाई गायन क्षेत्र औधि मन पर्छ । गीत गाउन रुचि राख्ने भएकोले उहाको एउटाँ एल्बम पनि बन्यो । जुन एल्बमको नाम “माया नौजाले” हो । उहाँले मगर भाषाको गित पनि गाउँनु भएको छ । “एभान्जी अनिङ्ग लाहर बाराजोनि जस्को नेपालि अर्थ हो—ए भान्जी जाम म संग लाहुल बार पकाउनि ।”
उहाँले एलएलसि सम्मको शिक्षा हासिल गर्नु भएको छ । उहाँ आफ्नो घरपरिवारको राजि मन्जुरीमा १८ वर्षकै उमेरमा प्रेम विवाह गर्नु भयो । विवाह बर्दघाट नगरपालिका वडा नं. २ मा श्री रनबहादुर दर्लामीसँग विवाह गर्नु भएको थियो । विवाहपछि दर्लामीको ससुराली पक्षबाट माइत सरह माया, साथ र सहयोग उति कै थियो । ससुराली घरपरिवारको साथ र सहयोगले उहाँ बिभिन्न सामाजिक कार्यमा लाग्नु भएको थियो । दया दर्लामी र श्री रनबहादुर दर्लामीका दुई सन्तान पनि भए । एक छोरा र एक छोरी धिरज दर्लामी र रोमि दर्लामी छन् । दयाको जीवन हाँसी खुसी वितेकै थियो । समाज सेवामा तल्लिन रहँदै परिवारसँग सुखदुख साटासाट भएकै थियो । दुई संन्तान पढ्दै र वढ्दै थिए । एक्कासी दयाको जीवनमा वज्रपात पर्यो, श्रीमान रनबहादुर दर्लामीको ४२ वर्षको अल्पायुमै हुर्दयघातबाट मृत्यू भयो ।
श्रीमानको मृत्यूपछि दुई सन्तानको जिम्मेवारी र घरपरिवार चलाउनु पर्ने जिम्मेवारी काँधमा आइपर्यो जसले दयालाई निकै कमजोर बनायो तर पनि दर्लामी हावाको बहावले दिने सितलता झै र सुर्यको प्रकाश दिने विशाल आटका साथ अगाडि वढ्नु भयो । समाजका गलत सोचलाई चिर्दै दुई सन्तान र समाज प्रतिको जिम्मेवारी उठाउने तिब्र इच्छा शक्ति र अठोटले दया समाजमा अगाडि बढ्नु भयो ।
आफूलाई परेको बज्रपातको व्यवस्थापन, परिवार प्रतिको जिम्मेवारीलाई निडरता साथ उहाँ किरिया उम्केको १३ औ दिनमै घरबाट बाहिर सामाजिक कार्यमा लाग्नु भयो । घर बाहिर निस्केर काम गर्नु त्यति सजिलो त थिएन । घर परिवार, समाजले के भन्नला भन्दापनि समाजले देख्लान, जान्लान र थाहा पाउलान भन्ने अठोट मनमा लिनु भयो । दुई सन्तानको जिम्मेवारी र समाज परिवर्तनको तिव्र इच्छा शक्तिका कारण सामाजिक कार्यमा जुटनु भयो उहाँको सपनाले उहाँलाई समाजको अगाडि उदाहरण बनेर उपस्थित हुन सहयोग गर्यो ।
२०७४ सालको स्थानिय निर्वाचनमा उहाँ बर्दघाट वडा न. २ को वडा अध्यक्ष पदमा नेकपा एमालेबाट उम्मेदवारी दिनुभयो । वडावासीको माया र उहाँले गर्दै आउनु भएको समाजसेवाका कारण उहाँ अध्यक्ष पदमा निर्वाचित बन्नु भयो । दयाले पाँच बर्षे कार्यकाल सफलतापूर्वक सम्पन्न गर्नु भएको छ । वडाअध्यक्ष हुँदा वडाको योजना निर्माण गर्दा वडाका सवै पक्षलाई समावेशी हिसावले प्राथमिकता दिनु भएको थियो ।
समाज, उहाँको संगठन र आफ्नो कामप्रतिको इमानदारिता र जवाफदेहिताका कारण उहाँले कठीन कामहरुलाई सफलतापूर्वक सामना गर्दै आउनु भएकाे छ । वडा अध्यक्ष पदमा रहेर ५ वर्षको कार्यकाल सफलतापुर्वक सकेको २ महिना पछि व्यवसायिक जीवन शुरु गर्नु भयो । उहाँले २०७९ साल जेठ १२ गते दया टपरी नामको घरेलु तथा साना उद्योग दर्ता गरी दुना र टपरी उत्पादनको काम थाल्नु भएको छ । दयाले आफ्नै घरमा उद्योग खोलेर जिविकोपार्जन गर्दै आउनु भएको छ । स्थानीय कच्चा पदार्थको सुदपयोग पनि हुने र स्वदेशी उत्पादन पनि गर्न पाएकोमा उहाँ अहिले हर्षित हुनु हुन्छ ।
दयाका दुई सन्तानमध्ये छोरा धिरज दर्लामीले टपरी उद्योगमा काम गरी हातबटाइ रहनुभएको छ भने छोरी रोमि दर्लामीले दिव्य ज्योति मा.वि हाईस्कूलमा सहायक लेखापाल पदमा काम गरिरहनु भएको छ ।
दया सामाजिक व्यक्तिको रुपमा स्थापित भइसक्नु भएको छ । उहाँले टपरी उद्योग नाफा कमाउनमात्र नभई स्थानिय स्तरमा उत्पादन भएका र आफनै दिदी बहिनिहरुको मेहनेत र सृजनालाई सार्थक बनाउन उद्योग शुरुवात गर्नु भएको हो । जिविकोपार्जन र स्वदेशबाट उत्पादन हुने बस्तुलाई उचित बजारिकरण प्रदान गर्न उद्योग संचालन गरिएको हो । दयाले वातावरणलाई स्वच्छ बनाउने वातावरण मैत्री अभियानलाई पनि सार्थक बनाउनकालागि हो । वजारमा प्लास्टिकका भाँडा तथा अन्य प्लाष्टिकजन्य वस्तुले वातावरणलाई दुषित बनाई रहेका बेला उहाँको यो उद्योग र अभियानले समाजमा निकै सकारात्मक प्रतिउत्तर दिएको छ । सालको पातबाट बन्ने दुना र टपरीले उहाँको उद्योगलाई स्थापित गर्न सहयोग गरेको छ । बजारमा दुना र टपरीको माग पनि वढीरहेको छ । जसले उद्योग संचालनमा सहजता ल्याएको उहाँ बताउनुहुन्छ ।
सामाजिक कार्यमा सानैदेखि लागेको र जीवन रहुनजेल समाजको सेवामा लाग्ने लागेर काम गर्ने उद्देश्य रहेको छ । सामजिक कार्यको लागि सधै तत्पर रहने तथा सामाजमा सकरात्मक परिर्वतको लागि आफु अग्रसर रहने बताउनु हुन्छ । जीवनमा सपनादेख्न कहिले छोडन नहुँने भन्दै परिस्थिति जस्तो भएपनि मनस्थिति सधै सकारात्मक हुनु पर्ने उहाँ बताउनु हुन्छ । दयाले समाजसेवा नै आफ्नो जीवनको अन्तिम लक्ष्य भएको दावीसमेत गर्नुहुन्छ ।